De convenantspartijen hebben hiervoor een monitoringstool ontwikkeld die individuele bedrijven in staat stelt te meten waar zij staan op het gebied van IMVO-risicomanagement conform de OESO-richtlijnen. Deze vragenlijst wordt door alle drie de brancheorganisaties gebruikt, waardoor het mogelijk is om de voortgang op het gebied van IMVO-risicomanagement in de sector op een uniforme wijze te meten.

De vragenlijst bevat 10 hoofdvragen en in totaal 157 deelvragen over due diligence, gebaseerd op de OESO-richtlijnen. Aan de hand daarvan onderzoeken individuele bedrijven waar zij staan met IMVO-risicomanagement en wat de volgende stappen moeten zijn. Elke branchevereniging heeft op basis van de ingevulde vragenlijsten van haar leden een eerste geaggregeerde inventarisatie gemaakt voor de rapportage.

Het invullen van de vragenlijst is een nuttig hulpmiddel voor bedrijven om een goed beeld te krijgen van de mate waarin IMVO-risicomanagement op dit moment in het bedrijf wordt toegepast en wat er nodig is om dit verder te implementeren in de nabije toekomst. De eerste stap in dit proces is het in kaart brengen van de productieketens en vervolgens het identificeren van risico’s in de keten. De volgende stap is om die risico’s door middel van een plan van aanpak te verminderen of te voorkomen.

De partijen hadden meer tijd nodig om de monitoringstool te ontwikkelen dan vooraf was ingeschat. Partijen hebben het noodzakelijk geacht meer tijd te nemen voor de ontwikkeling van de tool, omdat de kwaliteit van een eerste meting staat of valt met een goed functionerende monitoringstool waar alle partijen zich in kunnen vinden. Daarnaast is het van belang om in het eerste jaar de werkelijke knelpunten te identificeren om zodoende de capaciteiten van partijen in het convenant adequaat en efficiënt in te kunnen zetten op de daadwerkelijke behoefte van het bedrijfsleven. Pas dan heeft een dergelijke tool meerwaarde voor bedrijven, voor de sector en voor het convenant. De uitvraag voor het invullen van de tool in het eerste jaar heeft door de langere ontwikkeltijd iets vertraging opgelopen bij brancheverenigingen FNLI en KNSV. Beide brancheverenigingen hebben aangegeven zich in jaar twee extra te zullen inspannen om het doel van jaar twee wel te halen, met name door zich voldoende te richten op het MKB. Het CBL heeft de monitoringstool tijdig ingevuld en de meting aangeleverd, en heeft daarmee voldaan aan de doelstelling van jaar 1.

Hieronder volgen eerst de algemene bevindingen, daaronder de bevindingen per branchevereniging.

De convenantspartijen zijn in het eerste jaar voortvarend van start gegaan om bedrijven te ondersteunen in het uitvoeren van due diligence en het rapporteren daarover. Er is een handreiking ‘Due diligence en inkooppraktijk’ geschreven die door de brancheorganisaties is gedeeld met hun leden. Deze handreiking maakt IMVO tastbaarder en biedt praktisch advies voor de implementatie van IMVO-risicomanagement. Ook zijn er een monitoringstool en beoordelingskader ontwikkeld. Een grote stap naar meer transparantie over de voortgang van due diligence bij bedrijven.

De resultaten van de monitoringstool laten een aantal zaken zien. Allereerst is er een groot verschil tussen grote (multinationale) en kleinere bedrijven. Grotere bedrijven hebben een goede organisatorische basis om IMVO-risicomanagement conform de OESO Richtlijnen verder vorm te geven. Bij kleinere bedrijven is bij ongeveer 50% sprake van een IMVO-beleid, waarbij het de vraag is hoe OESO-conform dat beleid is. Dit betekent dat we binnen het convenant in de komende jaren met gerichte acties moeten komen om kleinere bedrijven praktisch te ondersteunen bij IMVO-risicomanagement.

Bedrijven geven vaak aan dat ze hun productieketens goed kennen. Dit betreft de eerste en tweedelijns contacten (meestal leveranciers of verwerkers), maar vaak is onduidelijk hoe het ‘begin van de keten’ eruitziet. Wanneer het gaat om kleine producenten ver weg, is de kans op misstanden groter en zijn de risico’s onbekend. Vanuit onze eigen ervaring met lokale producenten en verwerkers in ontwikkelingslanden kunnen wij dit bevestigen.

Verder valt op dat er relatief weinig risico’s worden aangepakt door middel van een plan van aanpak met bijbehorende monitoring en evaluatie. Voor Woord en Daad is dit de lakmoesproef van het convenant: gaan we samen de stap te zetten van kennis naar actie, van weten naar handelen? Boeren, arbeiders en ondernemers in productielanden moeten iets van dit convenant gaan merken.

De bewustwording over IMVO neemt toe. Dat wordt zichtbaar door de verankering in beleid en managementsystemen. Maar er valt nog een wereld te winnen bij het kennen van de risico’s in de hele keten en het concreet en resultaatgericht aanpakken van die risico’s. Woord en Daad zet zich er mét de andere convenantspartijen voor in dat er in productieketens goede voortgang wordt geboekt als het gaat om arbeidsomstandigheden, loon of inkomen en milieu.

”De FNLI heeft met overtuiging in 2018 het IMVO-convenant ondertekend. Waar veel multinationals al jaren IMVO-beleid voeren, zorgt dit convenant voor verbreding én toegevoegde waarde. In de volle breedte worden bedrijven namelijk aangespoord om stappen te zetten. Alleen of met partners. Trots kan bijvoorbeeld de cacao sector zijn op haar initiatief dit jaar om doelen te stellen voor leefbaar loon in de cacao productie. Niemand kan alleen de cacao keten veranderen, maar dit Nederlandse initiatief, kan zeker grote impact hebben voor een duurzame cacao productie. 

Het FNLI-bureau en aangesloten brancheorganisaties hebben zich volop ingezet voor het convenant. Er is hard gewerkt om de complexe OESO-richtlijnen te vertalen naar een concreet stappenplan voor bedrijven. En dat is gelukt, gezien de reacties van onze leden die in workshops hiermee aan de gang zijn gegaan. Dank ook aan MVO Nederland die ons hierbij heeft begeleid. In dit eerste jaar hebben we vijf IMVO-workshops georganiseerd met 88 deelnemers van 57 verschillende bedrijven. De FNLI en aangesloten branches organiseren in het tweede jaar wederom een serie van deze workshops waardoor we van koffie tot kokos, van thee tot tonijn, van soja tot sinaasappelen, aan de slag zijn! 

Het IMVO-convenant is uit de startblokken. De FNLI heeft een intensief jaar achter te rug. Ik ben trots op deze start. De uitdagingen blijven groot en ik kijk uit naar een sterk tweede jaar van het convenant. “

“Supermarkten en foodservicebedrijven zijn na het ondertekenen van het convenant snel aan de slag gegaan. De focus van de supermarktbranche is het opzetten van concrete projecten om leefbaar loon voor productiemedewerkers op toeleveringsbedrijven van bananen in ontwikkelingslanden te realiseren. Ook hebben supermarkten de handschoen opgepakt en gestart met het uitvoeren van IMVO-risicomanagement, ook wel due diligence genoemd. Zorg voor sociale aspecten van verduurzaming bij toeleveringsbedrijven in ontwikkelingslanden is geïntegreerd in de bedrijfsvoering. 

Nu een jaar na de ondertekening van het convenant is er dus veel bereikt. Bovendien werken supermarktorganisaties hard aan het transparant maken van productieketens. Het goede van het IMVO-convenant is dat alle relevante partijen aan tafel zitten, van overheid en ngo’s tot leveranciers en vakbonden. Zo helpen we elkaar en leren we van elkaar met als doel om duurzame ontwikkeling te stimuleren en zo het leven van mensen in ontwikkelingslanden die ons voedsel produceren te verbeteren.”

‘Maatschappelijk verantwoord ondernemen is iets waar wij al jaren mee bezig zijn, zonder dat we daar officieel beleid voor hebben. Wij gebruiken bijvoorbeeld alleen duurzame palmolie en vlees met het Beter leven-keurmerk. Het golfkarton voor verpakkingen is al jaren FSC-gecertifieerd. Dat doen we omdat onze klanten erom vragen. Wij zijn in Nederland marktleider in afbakbrood en broodsnacks. Wij leveren onze producten onder het eigen label van supermarkten en maken dus precies wat die supermarkt wil. 

Tijdens de IMVO-workshop hebben we voor veelvoorkomende grondstoffen in onze bedrijfstak gekeken waar ze vandaan komen en wat de risico’s op misstanden zijn. Dat was heel interessant en leerzaam. 

Eén van de dingen waar wij op dit moment mee bezig zijn, is recyclebaar verpakkingsmateriaal. Ook dat is iets waar onze klanten naar vragen, want het imago van plastic is slecht. Het plastic verpakkingsmateriaal zorgt er overigens wel voor dat afbakbroodjes 3 maanden houdbaar zijn en niet worden weggegooid. Vergelijk dat eens met verse producten: daar wordt heel veel van weggegooid. Wat is dan duurzamer? 

Ik vind het heel lastig. Duurzaamheid heeft soms meer met emotie dan met feiten te maken. Het is ook maar de vraag of de juiste dingen de aandacht krijgen. Er is geen standaard meetlat. Voor je het weet, zit je in een politieke discussie. Met welke landen wil je wel of geen zaken doen? Tegelijkertijd voel en zie ik de opvattingen in de maatschappij veranderen. Mensen willen dat voeding en andere producten duurzaam worden gemaakt. Dus bijvoorbeeld zonder kinderarbeid en met zo min mogelijk CO2-uitstoot. 

Over vijf tot tien jaar is duurzaam de standaard. Dat betekent dat ook MKB-bedrijven moeten kunnen laten zien wat hun IMVO-beleid is en wat ze doen om risico’s te voorkomen of te beperken. Het is goed dat wij ons daar als bedrijf op voorbereiden, geholpen door onze bedrijfstakverenigingen. Er wordt gewoon van ons verwacht dat we kennis hebben van onze grondstoffen en de risico’s die daarmee samenhangen en dat we weten wat we aan die risico’s doen.’